Илимий макала – бул илимий даражаларды жана наамдарды алуу, гранттык сынактарга катышуу, виза алуу, карьералык өнүгүү же изилдөөлөрдүн жыйынтыктарын эл аралык илимий коомчулукка жайылтуу сыяктуу максаттарга жетүү үчүн инструмент болуп эсептелет. Бирок кээде бир көйгөй жаралат – макала жарыялангандан кийин аны Scopus же Web of Science базаларынан индексациясын табуу мүмкүн эмес болуп калат. Мындай кырдаалда эмне кылуу керек – бул макалада айтып беребиз.
Илимий макаланын индексациясы деген эмне?
Илимий макаланын индексациясы – бул макала расмий түрдө журналда жарыялангандан кийин, анын маалыматын белгилүү бир илимий базага кошуу процесси. Индексация макаланы издөө, башка изилдөөчүлөр тарабынан шилтеме берүү мүмкүнчүлүгүн камсыздайт жана илимий эмгектин дүйнөлүк академиялык коомчулукта көрүнүктүүлүгүн жогорулатат.
Индексация процесси журналдын расмий сайтында макала тууралуу негизги маалымат: аталышы, авторлордун тизмеси, ачкыч сөздөр, аннотация жана башка керектүү метадайындар жарыялангандан тартып башталат.
Scopus же Web of Science сыяктуу ири илимий маалымат базаларында индексация дароо ишке ашпайт. Макала жарыялангандан кийин ал бир нече этаптан өтөт: техникалык текшерүү, база саясаттарына ылайык келүүсүн текшерүү, автоматтык же кол менен маалыматты кошуу. Процестин татаалдыгынан жана кезектүүлүктөн улам, индексация бир нече жумага же андан да узак убакытка созулушу мүмкүн.
Scopus базасында илимий макаланы индексациялоо
Scopus – бул илимий журналдарды, конференция материалдарын жана китептерди индексациялаган эң ири эл аралык илимий маалымат базаларынын бири. Scopus базасында издөө ар кандай параметрлер боюнча жүргүзүлөт: автордун аты-жөнү, макаланын аталышы жана ачкыч сөздөр боюнча. Издөө жыйынтыгында автор тууралуу толук маалымат, анын илимий эмгектери жана негизги илимий көрсөткүчтөр, анын ичинде цитата саны көрсөтүлөт.
Scopus индексация мөөнөттөрү:
Индексациянын орточо мөөнөтү – макала расмий түрдө жарыялангандан баштап 14төн 90 күнгө чейин.
Макаланы базага киргенин көзөмөлдөөнү жарыялангандан бир ай өткөндөн кийин баштаганы туура, анткени андан мурун техникалык жана процедуралык өзгөчөлүктөрдөн улам жыйынтык болбой калышы мүмкүн.
Макала жарыяланганга чейин журнал Scopus базасында индексацияланганбы же жокпу, текшерип алуу зарыл. Бул тууралуу Scopus-та индексацияны кантип текшерүү керек деген макалада кенен айтып бергенбиз. Ошондой эле «Илимий Басылмалар» компаниясы базадан чыгарылган журналдардын тизмеси жана жаңылыктарын дайыма жарыялап турат.
Scopus-та макаланын индексациясын кантип текшерүүгө болот?
- Crossref же DOI аркылуу текшерүү. Макаланын DOI номерин https://search.crossref.org/ сайтынан текшерүү керек. Эгер макала Crossref’ке туура катталган болсо, метадайындар туура берилген дегенди билдирет. Эгер макала Crossref’те жок болсо же DOI туура эмес берилген болсо – бул маселени журнал аркылуу чечүү керек.
- Scopus Sources API. Бул техникалык ыкма менен журналдын чыгарылышы Scopus базасында көрүнүп жатабы же жокпу, API аркылуу текшерүүгө болот. Эгер журналдын чыгарылышы базага кирсе, бирок макала көрүнбөсө – бир аз күтүү жетиштүү.
- Журнал редакциясына кайрылуу. Автор изилдөөсүн жарыялаган журнал редакциясына макаланын индексация статусу тууралуу расмий кайрылуу жибере алат. Буга электрондук почта же журналдын сайтындагы байланыш формасы колдонулат. Кайрылууда макаланын так аталышын, авторлор тууралуу маалыматты, чыгарылыштын номерин жана жарыяланган күнүн көрсөтүп, Scopus же башка база боюнча индексация тууралуу суроо берүү керек.
- Scopus колдоо кызматына кайрылуу. Колдоо кызматына кайрылуу үчүн атайын форманы толтуруу керек, анда электрондук дарек, жеке маалыматтар жана кайрылуу темасы көрсөтүлөт. Кайрылуу 48 саат ичинде каралып, жооп берилет же кошумча байланыш үчүн дарек жөнөтүлөт. Scopus колдоо кызматы жүктөлүп турган учурда кечигүүлөр болушу мүмкүн.
Web of Science базасында индексациялоо
Журнал чыгарылышы жарыялангандан кийин редакция Web of Science базасына индексация үчүн атайын форма толтурат. Бул формада макаланын аталышы, авторлору жана башка кошумча метадайындар камтылган. Андан кийин Web of Science командасы бул маалыматтарды маалыматтарды иштетүү бөлүмүнө жөнөтөт, ал жерден макалалар базага киргизилет.
Web of Science’та бир нече коллекциялар бар (Core Collection, ESCI, SSCI, AHCI ж.б.). Эгер журнал белгилүү бир коллекциядан чыгарылып кетсе, анда ал журналда жарыяланган жаңы макалалар индексацияланбайт.
Индексация мөөнөтү жарыялангандан кийин 20дан 90 күнгө чейин болушу мүмкүн.
Web of Science-та индексацияны кантип текшерүү керек?
- Издөө барагынан текшерүү. Web of Science базасына университет же илимий мекеменин каттоо эсеби аркылуу кирип, макаланын атын, автордун аты-жөнүн ж.б. маалыматтарды жазып, издөө натыйжаларында макала барбы же жокпу текшерүү.
- Автордун жеке кабинетинен текшерүү. Web of Science'тагы жеке кабинеттен макала индексацияланганбы, көрүүгө болот. Бирок айрым учурларда индексацияланган макала профилде индексацияланбаган катары көрсөтүлүшү мүмкүн – бул техникалык мүчүлүштүктөрдөн же маалымат жаңыланбагандыктан болушу мүмкүн. Мындай учурда колдоо кызматына кайрылуу сунушталат. Көбүнчө бул маселе 1 ай ичинде чечилет.
- DOI жана Crossref аркылуу текшерүү. Жогорудагыдай эле кадамдарды кайталоо керек: DOI туура катталганбы Crossref аркылуу текшерүү. Эгер DOI бар, бирок макала Web of Science'та көрүнбөсө – бул маалымат базанын жаңыртылышы кечигип жатканы менен байланыштуу болушу мүмкүн.
- Web of Science колдоо кызматына кайрылуу. Clarivate порталы аркылуу «Missing Article» темасына расмий кайрылуу берүү керек. Ал үчүн макаланын толук библиографиясын, журнал сайтындагы макаланын шилтемесин, DOI жана журналдын индексация статусу тууралуу далилдерди берүү талап кылынат. Кайрылуулар адатта 6-8 жума ичинде каралат, андан кийин макаланы базага кошушат же негизделген түрдө баш тартышат.
Эгер 3 ай өткөн соң да индексация ишке ашпаса, Scopus жана Web of Science техникалык колдоо кызматына кайрылуу зарыл. Алар кечигүүнүн себептерин айтып берет жана сиз же журнал редакциясы тарабынан кошумча аракеттер талап кылынабы же жокпу маалымдашат.
Эмне үчүн илимий макала индексацияланбайт?
- Журнал тараптагы көйгөйлөр. Макала тууралуу метадайындар илимий маалымат базасына берилген эмес же толук эмес/туура эмес берилген болушу мүмкүн.
- Журнал текшерүүдөн өтүп жатат. Айрым учурда журнал илимий маалымат базаларында текшерүү же статусун жаңыртуу этабында болушу мүмкүн. Мындай учурда, жарыялангандан кийин деле макала базага дароо кошулбайт. Журналды текшерүү процесси бир нече айга созулушу мүмкүн, бул индексация мөөнөтүнө түздөн-түз таасир этет.
- Журнал индексация статусун жоготту. Айрым журналдар жарыяланган макалалардын сапатынын төмөндөшү, цитаталардын азайышы, илимий стандарттардын бузулушу жана башка факторлордон улам индексация статусун жоготот. Мындай учурларда бул журналда жарыяланган макалалар маалымат базаларында индексацияланбайт жана көрүнбөйт.
- Маалымат базасынын талаптарына жооп бербейт. Эгер макалада белгилүү бир метадайындар жок болсо (мисалы, DOI жок же туура эмес), же илимий жарыялоо стандарттары сакталбаса, база макаланы индексациядан баш тартышы мүмкүн.
- Журнал чыгарылышына байланыштуу көйгөйлөр. Журнал чыгарылышы расмий түрдө жабыла элек болушу мүмкүн же жарыяланган болсо да, маалымат базасына берүү кечеңдеши мүмкүн – бул кечеңдөө редакция же база тараптан болушу ыктымал.
- Илимий макаланын өзүндөгү көйгөйлөр. Мүмкүн болгон себептерге төмөнкүлөр кирет: DOI'нун жоктугу же туура эмес берилиши, макаланын аталышынын, аннотациясынын жана ачкыч сөздөрүнүн англис тилине которулбагандыгы, ошондой эле авторлор жана алардын иштеген жерлери тууралуу маалыматтагы каталар.
Макаланы илимий журналга тапшырар алдында чыгарылышты кылдат жана этияттык менен тандоо керек, бул – күткөн натыйжага жетүүнүн негизги шарты. Журналдын ишмердүүлүк көрсөткүчтөрүнө, аброюна, тарыхына жана башка көрсөткүчтөргө көңүл буруу маанилүү. Журнал илимий стандарттарга баш ийээрине ишеним артыңыз.
Илимий макаланын индексациясынын кепилдигин алуу үчүн «Илимий Басылмалар» компаниясына кайрылыңыз. Биздин көп жылдык тажрыйбабыз жана расмий өнөктөштүгүбүз аркасында, келишимге кол коюлгандан кийин сиз кепилденген жыйынтыкка ээ болосуз. Биз сизге керектүү багыттагы жана темадагы журналды тандоого жардам беребиз жана жарыялоо процесси боюнча бардык этаптарда коштоп жүрөбүз. Төмөнкү форманы толтуруу менен биздин менеджерден акысыз кеңеш алыңыз. Жарыялоого жана индексацияга жетишүүгө чогуу баралы!
